مقدمه:

متاسفانه در بین بسیاری از شخصیت های حقوقی و حقیقی فعال در عرصه ی محیط زیست در ایران، دشمنی به معنای واقعی کلمه دیده می‌شود.و این یکی از بدترین و وحشتناک ترین آفت هایی است که میتواند یک سازمان مردم نهاد و یا یک فرد فعال در این عرصه را درگیر خود کند.

من از سن 27 سالگی که وارد فعالیت محیط زیستی شدم ، به کرار شاهد، توطئه ، دشمنی،حسادت،توهین،توهم و کینه در بین افرادی بودم که در این عرصه حضور داشتند و گاها تجربه و دانش بسیار بیشتری از سایرین داشتند.

تجربه کردن پرتکرار این رذیلت های اخلاقی تا جایی پیش رفت که از 5 سال پیش تصمیم گرفتم ، تنها به فعالیت های انفرادی اکتفا کنم و با هیچ سازمان مردم نهادی همکاری نداشته باشم و حتی دوستی خود با بیشتر افراد فعال را به صورت یک جانبه قطع کردم.

بنده متاسفانه ، هنوز هم شاهد چنین مواردی(در فضای مجازی به خصوص گروههای تلگرامی) هستم و امروز قصد دارم به برسی این موارد از دیدگاه خود ، بپردازم و امیدوارم باشم که یاداشت من حداقل برای یک نفر تاثیر داشته باشد و او را از وضعیتی که در آن دچار است ، نجات دهد.

دلایل مختلفی برای این مساله وجود دارد که می‌توان به برخی از آن‌ها اشاره کرد:

• تفاوت در دیدگاه‌ها و روش‌ها:این بسیار قابل قبول است که نظرات و دیدگاههای متفاوت برای مسئله یا حل مشکل خاص در بین فعالان محیط زیست وجود داشته باشد ، ولی موردی که باید درک شود آن است که تفاوت های فکری نباید باعث درگیری شود.
• رقابت برای منابع:دیده شده که گاهی سازمان های مردم نهاد به دلیل رقابتی که بر منابع مالی ، نیروی انسانی و امکانات داشته و (دارند) با هم به مشکل بر خوردند ، دچار درگیرهای لفظی شده ، و در نهاد دشمنی را به دوستی ترجیح داده اند.
• فشارهای روانی و اجتماعی: فعالان محیط زیست در ایران اغلب با فشارهای زیادی از سوی ، خانواده ، دولت، صنایع و برخی از افراد جامعه روبرو هستند. این فشارها می‌تواند باعث افزایش تنش و در نتیجه بروز رفتارهای منفی در بین فعالان شود.
• نبود ساختارهای مناسب برای همکاری:همه می دانیم که قوانین کافی(درست درمان) برای تشکیل و ادامه حیات سازمان های مردم نهاد در کشوروجود ندارد اما سوال آن است ، (ما که خود در عرصه فرهنگسازی حضور داریم ، آیا خلع قانونی باید ما را به جان هم بیندازد؟) بسیار دیده ام و دیده اید که در بین افراد فعال در یک سازمان مردم نهاد محیط زیستی توطئه ، پاپوش ، حسادت و زیر آب زنی وجود داشته(آن هم به دلیل کسب مقام خاص ، منزلت در بین اعضا و جایگاه اجتماعی بیشتر)
• شخصیت افراد: شخصیت افراد نیز نقش مهمی در بروز این رفتارها دارد. افرادی که دارای شخصیت‌های رقابت‌جو، خودمحور یا بدبین هستند، بیشتر مستعد بروز رفتارهای منفی می باشند.

عواقب این مساله:

• ضعف جنبش محیط زیستی:بر هیچکس پوشیده نیست ، یکی از مهم ترین دلایل ضعیف شدن و ضعیف ماندن شخصیت های حقوقی ، حقیقی و جنبش های محیط زیستی در کشور حاصل رفتار های خصمانه ای است که آنها بر علیه هم دیگر داشته و گاها دارند.
• کاهش اعتماد عمومی: مردم به کدام دلیل قانع کننده ، باید ، به افراد یا سازمان های مردم نهاد محیط زیستی اعتماد کنند ، در حالی که آنها با هم دشمنی دارند؟
• تفرقه و پراکندگی: این رفتارها می‌تواند باعث تفرقه و پراکندگی در بین فعالان محیط زیست شود و مانع از ایجاد یک نیروی واحد برای مقابله با مشکلات محیط زیستی گردد.

راهکارها:

• ترویج گفتگو و همکاری: بیاییم به جای رقابت و دشمنی ، با هم گفتگو کنیم و همکاری داشته باشیم.
• ایجاد ساختارهای مناسب برای همکاری: بیاییم با ایجاد ساختارهایی مانند شبکه‌های همکاری و شوراهای هماهنگی به بهبود همکاری بین گروه‌های مختلف کمک کنیم.
• تقویت روحیه همدلی و تعاون:بیاییم به جای تمرکز بر تفاوت‌ها، بر نقاط مشترک خود تمرکز کنیم و روحیه همدلی و تعاون را در بین خود تقویت کنیم.
• آموزش مهارت‌های ارتباطی:بیاییم مهارت‌های ارتباطی را فرا بگیریم و به هم دیگر آموزش دهیم.
• توجه به سلامت روان: بیاییم به سلامت روان خود توجه کنیم و از روش‌های مختلف برای کاهش استرس و افزایش تاب‌آوری استفاده کنیم.
• همکاری با دولت و سازمان محیط زیست:بیاییم به جای دشمنی و توهین به مسئولان آنها را به همکاری با سازمان ها( NGO) ، گروهها و افراد فعال در زمینه محیط زیست تشویق و ترغیب کنیم.
• تشویق خانواده:بیاییم با تشویق اعضای خانواده به انجام دادن کارهای کوچک محیط زیستی ، آنها را آهسته آهسته به فعالان حرفه ای در عرصه محیط زیست تبدیل کنیم.
• همکاری با برخی از صنایع:بسیاری از صنایع همگام با محیط زیست ، مانند کارخانه های بازیافت زباله ، به همکار و حمایت ما نیاز دارند . چرا ما فعالان محیط زیستی کمتر با چنین کارخانه جاتی همکاری داریم؟

سخن آخر:

در نهایت، باید گفت که وجود این مشکلات به معنای شکست جنبش محیط زیستی نیست. با تلاش و همکاری همه فعالان محیط زیست، می‌توان بر این مشکلات غلبه نمود و به سمت یک آینده پایدار حرکت کرد.

و نکته نهایی آن است که بیاییم به جای پرداختن به مسائل حاشیه ای و حاشیه ساز همانند ، توطئه ، توهین ، دشمنی ، حسادت ، کینه و … یاد بگیریم ، فعال محیط زیست باشیم و اگر قرار است ، وقت خود را صرف مسائل غیر فنی کنیم و دیگران را بی انگیره نماییم ، بهتر است ، فعالیت محیط زیستی را کنار گذاشته ، کار دیگری را مشغول شویم.

____

ابوالقاسم کریمی

2/اردیبهشت/1403

ورامین